NGƯỜI MUỐN TU

Người muốn tu, chữ tu có nghĩa là sửa. Theo định tự trên, người muốn tu tức là người muốn sửa mình. Ý nghĩa của sự sửa là gì? Ví dụ: làm sai thì sửa cho đúng, người có hành động cong queo sửa cho ngay thẳng, gian xảo sửa ra chơn thật, u mê sửa cho tỉnh táo, cố chấp sửa ra dễ dải… và sau rốt của các cái sửa là sửa từ chúng sanh trở thành Phật.

Tại sao phải sửa?

Đi từ vô minh mà thành người hay thành thú vật. Do vô minh dẫn đi hành nghiệp sai trái, gian ác, cong quẹo, mê nhiễm… chịu đọa trong sáu đường, nay nhờ quy y đầu Phật mà thức ngộ được những hành động sai trái, gian ác, mê nhiễm … của thời quá khứ thì đi ngược lại; ngược với gian ác là lương thiện, ngược với cong quẹo thành ngay thẳng, ngược với gian xảo là chơn thật, ngược với mê nhiễm trở nên tỉnh sáng.

Luận lẽ thì như thế, nói coi bộ dễ nhưng thực hiện, cho dù hành giả quyết tâm miệt mài hy vọng một kiếp sang bờ giác cũng thấy là thiên nan vạn nan. Vô minh làm cho ta có thói quen nhận giả làm thật, có thói quen ham tiền tài danh vọng và bất kể thủ đoạn để có được cái ta ham muốn; vô minh đã làm ta có thói quen nóng giận, ganh ghét, buồn tủi trách móc, dẫn đến thái độ thổ lổ, gai ngạnh, không đẹp đẽ chút nào. Nay đối ngược với những điều nói trên thì phải dũng cảm, can đãm hành sự; bởi đó, con người khi bàn đến chữ tu thì biết rằng tu là đi ngược dòng đời. Theo thuyết Phật Giáo, chúng sanh từ vô thỉ chẳng biết có trăm muôn ngàn kiếp nào lên lên xuống xuống sáu nẽo luân hồi, giờ theo phật bổng chóc đòi ra khỏi vòng quay đó chỉ trong một kiếp đã làm không ít người có vẻ nghi ngờ; kẻ kém đức tin tôn giáo đạo Phật, nghi ngờ pháp của Phật thuyết ra, trên con đường luân hồi từ vô thỉ, không ngoại trừ những việc làm ác mà nay chỉ một kiếp nầy thôi được “xá tội tiêu tai” và “thoát luân chuyển” thì thật đáng nghi ngờ. Người tin tưởng lời Phật thuyết nhưng nhìn lại quá khứ của hiện kiếp có nhiều gian ác và ám chướng, không tin bản thân mình khó có thể chỉ trong một kiếp nầy đây thoát khỏi luân hồi. Do đó, qua sự tu hành không tự tin thì đâu chịu nổi vất vả với công cuộc chuyển mê thành giác, chuyển vọng thành chơn, chuyển sanh tử thành Niết Bàn. Nói đến vất vả, tức chịu nhọc công ngăn chận sự nổi dậy trong lòng, chỉ sợ là chúng sanh “ngựa quen đường cũ” mà nửa chừng hư việc nên Đức Thầy dặn dò kỷ lưỡng:

“Muốn tâm tánh ngày kia sáng tỏ,

Thì Khổ-Đề phải chịu nhọc nhành.

Lòng dục tu thì phải thì phải thiệt hành,

Chớ đừng có ham điều sung sướng.

Đức Phật-Tổ nào đâu hẹp lượng,

Chịu nhọc nhằn mới rõ Đạo-Đề.

Thấy một đường thẳng bẳng mà mê,

Ôi chừng đó mới là mầu nhiệm.”

Nếu là hành giả, tất nhiên sẽ thấy được điều nầy: khi đã phát nguyện tu, từ đó, ai cũng muốn làm thiện chớ không làm ác, nghĩ thiện không nghĩ ác, chánh niệm chớ không vọng niệm. Vậy, tự hỏi lại lòng mình, thực hiện các điều mong muốn nói trên kết quả tới đâu? Cái chuyện làm thiện không làm ác là dễ, đến nghĩ thiện không nghĩ ác khó hơn một chút nhưng kiên trì vượt khó thì có thể được, còn đòi hỏi phải chánh niệm chứ không vọng niệm chúng sanh, trong khi người ta ở hàng tại gia cư sĩ tự lực cánh sinh, vừa làm vừa tu, sự thách thức đối với họ cao biết bao nhiêu.

Tạm thời ta để cái việc vừa làm vừa tu sang một bên nhá! hãy nói trong lúc chỉ có tu thôi, là công phu của hai thời sớm chiều mỗi ngày và tọa niệm nối liền thì vọng niệm sao nào? Nói thiệt đi! nó có càn quét, đùa hốt, chụp lia chụp lịa trong thời gian ta dành riêng cho công phu tịnh niệm không? Lúc sáng đi chung trên tuyến xe đò nghe ai đó nói về cách làm giàu, ngồi trong quán nước nghe cô kia nói về tình duyên, sắc đẹp, trên đường quê có ngôi nhà ai mà đẹp hực hở trong xóm nghèo nàn… những điều mắt thấy tai nghe đã bỏ qua rồi, đáng lẽ là lúc “nhạn vô vi tích chi ý, thủy vô lưu ảnh chi tăm”( nhạn không còn lưu dấu dết, nước không để lại bống hình) mới phải. Qua được hãy để cho qua, hà cớ gì cánh nhạn đã bay qua, bay tít mù xa rồi mà đòi cho nước phải lưu dấu dết của cánh nhạn? Cái chuyện ngồi trên tuyến xe đò, trong quán nước, đường quê qua được thì qua luôn đi, để lòng thanh tịnh cho hạt minh châu xuất hiện chẳng hay hơn là kêu quá khứ về làm xáo trộn tinh thần?

Vào tu, ta rất ưng ý câu “Lòng hiền giữ vẹn sớm chiều, xem kinh Niệm Phật mỹ mìu mặc ai. Chắp tay niệm Phật Di Đà, lòng ta ta biết ai mà mặc ai”. Ưng ý đâu thì nên để cho sống mãi ở đó, hà cớ gì sự ưng ý của mình bị thay đổi mà mình không hay? Soạn căn phòng, chỗ ngồi nhiệm Phật, chọn tấm tọa cụ trông cũng dạng chuyên nghiệp tịnh niệm mà động ầm ầm, vọng niệm tấn công, chụp hốt lia lịa trong giờ tịnh tọa không hay hoặc hay mà bất lực? Nên đây nói, ngăn chận sự “ngựa quen đường cũ” là đúng thôi.

Ngăn chận những gì?

1.  Hạng chế tối đa những cuộc tiếp xúc, trò chuyện chẳng những vô bổ mà còn xoáy mòn hạnh nguyện giải thoát. Chướng ngại của người tu phát sinh từ những cuộc tiếp xúc quá sâu vào dòng đời, mất thời giờ là một lẽ, tiếp xúc còn bị cắt xén chánh niệm ở hiện tại mà tương lai, do sự tiếp xúc quá sâu, chủng tử ấy đã rơi vào A Lại Da thức, nó có khả năng làm mới vấn đề bất cứ lúc nào nếu ta hơ hỏng nó sẽ phựt dậy ngay.

2. Nghiêm trị việc đốt thời gian tìm hiểu, xoi mói chuyện của người khác và những người hay tìm hiểu xoi mói người khác. Tìm hiểu xoi mói chuyện của người khác là tìm hiểu xoi mói chuyện không đâu. Đáng lý ta phải dành hết thời giờ có được, tập trung vào việc tu tâm dưỡng tánh cho tâm tánh sớm mau thành “Đài Nguyệt Kiến, Nước Bích mùa xuân” theo lời dạy của Đức Thầy. Bỏ mình để theo bọt nước, mây bay, đố khỏi đời mình sẽ trở thành bọt nước mây bay. Ngược lại, nếu hành giả bị người khác chỉ trích xoi mói chuyện có nói không, chuyện không nói có cũng đừng vì chuyện phải quấy mà giải thích, đôi co mất thời giờ mà lại bận tâm.

3. Chấp nhận bất khả xâm phạm, giữ vững lập trường chuyên tu, lòng chỉ cầu thành Phật hay vãng sanh Tịnh Độ. Đối với việc ăn sống có hơi nghèo nàn thiếu thốn mà tấm lòng không thiếu với Phật vẫn tốt thôi. Bằng như lòng còn nghĩ vớ vẩn đến chuyện sống nghèo thiếu thì cũng nên suy xét, muốn có cuộc sống khá hơn một chút mà nhờ người ta cho mình là không xứng đáng còn mình bỏ công ra làm để có được khá hơn e công phu tu tập sẽ từ đây mà bị bế tắt hoặc sụt giảm đến mức thấp tệ. Công phu bị sụt giảm sau nầy có quyết tâm lấy lại cũng khó được như xưa.

Mục tiêu của người tu là theo Phật về cõi Phật khi mãn kiếp hồng trần, cho dù gặp cảnh nghèo thiếu bao vây cũng nên phá vòng vây tiếp tục hành trình về cõi Phật. Người ta chỉ chọn một trong hai hướng: Luân hồi và Giải thoát, dĩ nhiên ta chọn giải thoát và điều nầy, không phải chọn xong rồi bỏ đó, đi theo vật chất trần ai suốt mà giải thoát đến với ta. Cần có hành động cụ thể sự giải thoát chứ nói lý không là chưa xong đâu. Ham có cuộc sống đầy đủ hơn nó thuộc về ràng buộc ngược nghĩa với giải thoát, vì vậy, sự ham hố ấy không còn là vấn đề quan trọng. Chuyên tu, gìn giữ chính niệm mà sự sống có bị thiệt thòi nên chấp nhận, đừng để chuyện ấy động tâm, vì tâm vọng động làm ta mất chánh niệm ngay tức khắc, giải thoát quay lưng đóng cửa với ta, ở ngoài cửa ta chỉ còn có ràng buộc sống chung mà thôi. Đã chọn hướng giải thoát mà đi thì đường luân hồi từ nay bế tắt.

Xưa, có một thời nước Triệu gặp nạn nhiều chuột, phá hại mùa màng, đồ đạc trong nhà bị cắn tả tơi. Nghe đồn ở đất Trung Sơn có giống mèo bắt chuột rất giỏi, một nhà nọ đến đấy xin mèo về cho nó bắt chuột. Con mèo nầy giỏi thiệt, bắt chuột mà còn thêm tài giật gà. Chuột chưa bắt hết mà gà nuôi trong nhà hao hớt rất nhiều, thằng con ông chủ nghĩ rằng nếu để mèo ở đây lâu nữa chắc không còn con gà nào mà ăn, nó liền ý kiến với cha rằng: Tưởng xin mèo về nuôi là muốn cho nó bắt chuột, ai ngờ gà nó cũng giật ăn, cha nên đuổi mèo đi cho khuất mắt cái đồ ăn hại! Ông cha thằng nhỏ nghe thế đáp một câu tỉnh queo: Mặc kệ nó bắt gà bao nhiêu là bắt, quan trọng của tao là diệt sạch chuột, không còn gà ăn thịt, thiệt thòi một chút cũng không sao, là chuyện nhỏ, cái mối lo sợ của tao ở nơi có chuột chớ không phải ở nơi không gà: Chuột ăn vụng đồ của chúng ta, cắn phá quần áo, xoi lủng phên vách, cả nhà ta đã khổ triền miên với nó, người ta thiếu gì người không ăn thịt gà có ai kêu như vậy là khổ đâu. Cũng ở trường hợp mèo bắt chuột, để diễn tả nội tâm, ông Thanh Sĩ có những câu sau đây:

“Mèo rình chuột ngó trân không nháy,

Người bắn cung nhắm cái hồng tim,

Nhớ rằng trong lúc ngưỡng chiêm,

Bao nhiêu ý niệm phải nghiêm một chiều.”

Người tu nếu được tâm trạng như người nuôi mèo kia mà đối đải thì vọng niệm chúng sanh hết còn cửa để sống. Không gà để ăn chỉ thiệt thòi nhỏ trong khi còn chuột trong nhà sẽ hại to. Ta muốn thường trụ tâm thanh tịnh, niệm Phật bản lai, ở đó mà so đo sự mất mát, thiệt thòi những dư hưởng chuyện thế gian sao? Như người chủ nhà kia xem chuột cắn phá quần áo, đồ đạc, phên vách là chuyện hại lớn cần phải giải quyết tức khắc chứ sá gì cái chuyện không còn gà cho mà ăn, nó chỉ là một ít lợi nhỏ thôi không đáng để ông ấy theo đuổi mà đánh mất mục tiêu lớn. Ta cũng nên như vậy, vọng niệm chúng sanh đã cắn phá nát tan trong đời tu, để trừ vọng niệm chúng sanh Đức Thầy kêu niệm Phật; nhưng vì vọng niệm chúng sanh quá nhiều, đến đổi “Niệm niệm mê lầm chẳng dứt” thì cách tu, không phải chỉ lưa thưa một câu niệm Phật là trừ được niệm niệm mê lầm, mà phải “Niệm niệm Phật” mới trừ được “Niệm niệm mê lầm”. Chiến sĩ Như Lai là phải chiến thắng các phiền não, không vì sự nghèo thiếu vật chất làm mất đi mục tiêu tu niệm của mình.

Ở vào trạng thái như vậy, dòng đời lòe mắt là chuyện nhỏ, thị phi là chuyện nhỏ, nghèo thiếu là chuyện nhỏ, chẳng phải Đức Thầy đã dạy chuyện lớn lao để ta phải thực hành như vầy chứ “Hãy tìm giải thoát cho mình bằng cách lạc đạo an bần xả thân tu tỉnh” đó sao!

28/6/2017