HÒA HẢO LÊ

LẮNG ĐỌC TÂM SỰ CỦA ĐỨC THẦY

Hôm nay tiếp chuyện với chư đồng đạo, tôi cảm nhận tinh thần thương Thầy lo Đạo của quý vị rất đáng yêu đáng kinh. Xin trân trọng đề cao hạnh cách vì đạo vì Thầy của quý vị làm biểu mẩu hướng dẫn chúng ta cùng thực hành lời dạy “Dìu dắt lẩn nhau vào con đường đạo đức”. Về phần mình, xin quý vị hoan hỉ cho tôi bày tỏ tấm lòng thương Thầy lo Đạo qua suy nghĩ của tôi, hy vọng cách suy nghĩ nầy được đồng hành cùng quý vị, điểm tô sự nghiệp Phật Giáo Hòa Hảo giữa lúc Đức Thầy biền biệt chưa về.

Sự đóng góp của tôi hôm nay là gợi nhớ chuyện xưa, chuyện Đức Thầy sáng tác bài Sa Đéc. Sự thật thì bài viết nầy cũng như nhiều bài viết khác Đức Thầy không đặt tựa. Vì muốn bài có tựa cho đồng đạo dễ tìm đọc, Ban Trị sự trung ương giáo hội PGHH tạm đặt tên những bài viết ấy. Bàn đến bài viết không có tựa nầy vì Đức Thầy sáng tác tại Sa Đéc vào đêm rằm tháng 4 năm Canh Thìn, nên BTS dựa vào đó đặt tựa là SA ĐÉC, để khi cần tìm, vào mục lục là gặp ngay.

Bài Sa Đéc đánh dấu móc thời gian quan trọng của sự biến chuyển Thầy Tớ chia xa và sự chia xa nầy kéo dài tới 5 năm như Lời Nói Đầu cho quyển Sáu Đức Thầy Viết:

“Năm năm trường xa cách, cái chánh sách áp bức tôn giáo gắt gao của người Pháp làm cho tôi không được gần gũi các người hầu giải bày tường tận tôn chỉ hành Đạo của tôi.

Ấy không phải vì tôi cố ý muốn xa lánh các người, song chẳng qua vì sự bắt buộc của kẻ cường quyền nên tôi và các người không được trực tiếp cùng nhau.”

Đúng như lời tiên tri của Đức Thầy khi viết bài TỪ GIẢ BỔN ĐẠO KHẮP NƠI vào ngày 1 tháng 4 Canh Thìn như sau:

“ Thấy trong bá tánh ngẩn ngơ,

Nay Thầy xa tớ bơ vơ một mình.”

Và câu:

“Từ nay cách biệt xa ngàn

Ai người tâm đạo đừng toan phụ Thầy.

Giữa chừng đờn nỡ đứt dây

Chưa vui buổi hiệp bổng Thầy lại xa.”

“ Từ nay cửa Khổng gài then

Chờ ta trở lại thì đèn hết lu.”

Thế là 11 ngày sau, tức ngày 12 tháng 4 Canh Thìn, Ba Zin, tên quan cò Pháp, mới sáng sớm đã đến nhà Đức Ông triệt buộc Đức Thầy phải theo họ và ngay hôm đó đến Sa Đéc. Sau 3 ngày, vào đêm rằm tháng tư Canh Thìn Đức Thầy hạ bút bài không đề tự nói trên. Khởi đầu của bài viết ta đọc thấy những câu rất cảm lòng:

“Nhìn cuộc thế bộn bề sóng dậy,

Cửa thiền-môn còn hỡi khóa then.

Nương xứ xa tạm viết với đèn

Tỏ tâm sự của người liễu đạo.”

Ngay lúc Ngài bị quân Pháp bắt đi, có sự chứng kiến của đông đảo tín đồ chờ nghe Đức Thầy giảng đạo, hoặc phát lễ quy y cho thiện nam tín nữ mới. Tâm sự của người liễu đạo được Đức Thầy dàn trải khắp bài viết, Sa Đéc là điểm bị đày đi đầu tiên của “năm năm trường xa cách”. Buổi hội ngộ nầy ta không đủ thời gian bàn nốt sự dàn trải khắp ấy, chỉ nên gói ghém 4 câu đầu phần nhập đề mang tính đặc trưng tâm sự, và sau đó, Ngài đã thổ lộ trong phần nội dung:

“ Đành tách gót lìa quê hương dã.

Ta cũng chẳng lấy chi buồn bã,

Bởi sự thường của bực siêu nhơn.

Dầu gian lao dạ sắt chẳng sờn,

Miễn sanh chúng thông đường giải thoát.”

Cuộc Thế: Cuộc đời, thế gian, cảnh tượng đang xảy ra.

Bộn Bề: Ngổn ngang, lu bu, ví dụ đồ đạc trong nhà để lộn xộn, bừa bãi, không thứ lớp đâu vào đâu: ở đây nhằm chỉ thời cuộc rối beng khiến dân chúng không yên.

Sóng Dậy: Nguyên của sóng là nước, bình thường mặt nước phẳng yên cho các tàu thuyền qua lại trên sông biển, nhưng thinh không nổi trận gió đùa, mặt nước phẳng lặng bổng chóc sóng dậy, những tàu thuyền (nhân sanh) chìm ngập trong lo sợ, bất an.

Cửa Thiền Môn: Nói hẹp là cửa chùa, nên thế gian hễ có người xuất gia đi tu là vào chùa hoặc Tịnh Xá chuyên trì công phu tịnh nghiệp. Nói rộng, Cửa Thiền Môn là cửa vào đạo. Đạo ở đây là đạo Phật vì Thiền Môn là danh từ trong giới Học Phật thường dùng.

Khóa Then: Đóng kín cửa, cài then cửa cho cứng chắc, người khác không mở được.

Đại ý hai câu trên: Giữa lúc thế sự ngổn ngang, lu bu lộn xộn, nào là chiến tranh xâm lược của ngoại địch, cường độ của đệ nhị thế chiến dâng cao, nhân dân Việt Nam bị quân Pháp đặc quyền cai trị, sự sống khó khăn nghèo thiếu, đáng là lúc cho Đức Thầy dỗ an lê thứ bằng “Xông thuyền ra cứu vớt sanh linh”. Cứu vớt sanh linh chưa đầy một năm, 18 tháng 5 Kỷ Mão 1939 - 12 tháng 4 năm Canh Thìn chủ quận Tân Châu với tên cò Bazin đến nhà Đức Ông tự tay khóa cửa thiền môn PGHH trước hàng trăm bá tánh chờ nghe Đức Thầy giảng đạo, phát lễ quy y cho bổn đạo mới.

Nương Xứ Xa: Pháp đày Ngài qua cuộc sống lưu cư, ở chỗ không quen không biết và đến đâu cũng không được tiếp xúc với người ngoài, nhất là những người muốn gặp Đức Thầy để nghe giảng đạo hoặc xin thọ giáo quy y.

Tạm: mượn dùng đỡ

Viết với Đèn: Viết: dùng chữ thay cho lời nói, Đèn: Lúc Đức Thầy viết bài nầy Trời đã về đêm, cần đèn phát sáng. Ý nói, không còn cơ hội giảng đạo cho thiện nam tín nữ nghe, cánh cửa tự do tôn giáo đã bị quân Pháp “khóa then”, bằng cách đem giấu kín Ngài ở nơi xa lạ để cắt đứt liên lạc giữa Ngài với quần chúng mộ đạo. Không được tự do ra ngoài giảng đạo thu nhận tín đồ, qua đêm trường tịch mịch, cậy vào ngọn đèn phát sáng trong phòng, Ngài phải tạm dùng chữ thay lời nói trấn an bổn đạo:

“Nay thân Thầy cũng đặng bình an

Khuyên bổn đạo đừng than lắm tiếng.

Tuy xa đường có lời luận biện,

Bởi bút thần bay luyện khắp nơi.”

Hoặc:

“Ta còn thương, thương trò lịu địu,

Chớ cũng mừng được dịp phổ thông.”

Tỏ: Muốn cho người khác biết: bày tỏ, thổ lộ tâm tình thầm kín

Tâm Sự: Nỗi niềm riêng mang trong lòng vì thương bá tánh mà không gần gủi để dạy dỗ, không nói được, đành phải viết ra.

Người Liễu Đạo: Liễu: xong, rồi công việc. Đạo: con đường đi đến Chân, Thiện, Mỹ. Liễu Đạo tức hành giả qua tu hành đạt kết quả rốt ráo, nghĩa như đắc đạo. Đức Thầy có câu:

“Cảnh an nhàn của người liễu đạo, muôn ngày vô sự, lóng sạch phàm tâm, sao chẳng ngồi nơi ngôi vị hưởng quả Bồ Đề trường thọ mà còn len lỏi xuống chốn hồng trần, đặng chịu cảnh chê khen?”

Đại ý hai câu sau: Quân Pháp để mắt theo Đức Thầy, thấy sức ảnh hưởng quần chúng đến với Ngài ồn ào náo nhiệt mà phát sợ, họ không dám để yên cho Ngài tiếp tục giảng đạo, lên kế hoạch buộc Ngài phải rời xa làng Hòa Hảo đến một nơi khác và nơi khác nữa… Không còn trực tiếp giảng đạo cho đồ chúng nghe, từ đây cơ phổ hóa nhơn sanh phải nhờ vào giấy mực, tỏ bày lòng thương tưởng chúng sanh:

“Ta cũng chẳng lấy chi buồn bã

Bởi sự thường của bực siêu nhơn.

Dù gian lao dạ sắt chẳng sơn,

Miễn sanh chúng thông đường giải thoát.”

Kết Luận: Quân Pháp xâm chiếm Việt Nam, cướp quyền tự do tôn giáo. PGHH là một tôn giáo phát sinh từ lòng lịch sử dân tộc. Pháp rất sợ sự ủng hộ của nhân dân đối với tôn giáo bản địa nầy nên đã cố tình khóa cổng gài then cánh cửa tự do tôn giáo của PGHH, lưu cư Đức Thầy rời xa bổn đạo. Bị bắt đi một cách vội vàng, không nói kịp lời từ giả. Đến Sa Đéc, sau ba ngày, nơi cô phòng giữa lúc đêm về, Đức Thầy mượn bút mực bày tỏ tâm sự cùng bá gia thiện tín qua bài viết không đề tựa nói trên.

10/2/2018

HÒA HẢO LÊ

Thứ Sáu, 9 tháng 2, 2018

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét